ГИГАНТОКЛЕТОЧНАЯ ОПУХОЛЬ КРЕСТЦА: РАДИОЛОГИЧЕСКИЕ И МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ

DOI: https://doi.org/10.29296/24999490-2019-04-08

Ю.А. Степанова, доктор медицинских наук, А.А. Грицкевич, кандидат медицинских наук, А.Ф. Харазов, кандидат медицинских наук, М.В. Морозова, аспирант, Д.В. Калинин, кандидат медицинских наук, Н.А. Карельская, кандидат медицинских наук, А.Б. Варава ФГБУ «Национальный медицинский исследовательский центр хирургии им. А.В. Вишневского» Минздрава России, Российская Федерация, 117997, Москва, ул. Б. Серпуховская, д. 27 Е-mail: [email protected]

Введение. Гигантоклеточная опухоль (ГКО) кости – доброкачественная опухоль с потенциалом агрессивного течения и способностью к метастазированию. ГКО составляют приблизительно 5% всех первичных опухолей костей. Несмотря на то, что ГКО посвящено много работ отечественных и зарубежных авторов, и в большинстве из них освещаются вопросы клиники, диагностики и лечения при локализации патологии в костях конечностей и тазового пояса, позвоночнике многие вопросы, касающиеся гистогенеза, клинико-рентгенологической и гистологической диагностики ГКО, остаются спорными. Материал и методы. Представлено клиническое наблюдение пациентки Л., 35 лет, с ГКО крестца. При предоперационном обследовании по данным УЗИ, мультиспиральной компьютерной томографии (МСКТ) и магнитно-резонансной томографии (МРТ), у больной выявлено разрушение кортикального слоя крестца по внутреннему контуру; из данной зоны исходило большое экстраорганное образование округлой формы с четкими, неровными контурами и кистозно-солидной структурой. Образование гиперваскулярное, с наличием крупных лакун, заполненных кровью. Показаны сложности в диагностике данного образования и возможности хирургического лечения. Постановка диагноза оказалась возможной только по данным гистологического и иммуногистохимического исследования. Результаты и обсуждение. Гистогенез ГКО до настоящего времени неизвестен; в Международной гистологической классификации опухолей кости (ВОЗ) она отнесена в самостоятельную рубрику – опухоли неясного генеза. Ткань ГКО представлена 3 линиями клеток: стромальными фибробластоподобными, мононуклеарами-макрофагами, гигантскими многоядерными клетками. Истинно опухолевыми из них являются лишь стромальные фибробластоподобные клетки, клетки же других линий играют важную роль в характерных проявлениях ГКО. Таким образом, гистологическое исследование обнаруживает в ГКО комплекс характерных патологических изменений, которые, однако, могут по-разному сочетаться и быть различной выраженности даже в пределах одного большого очага, что часто затрудняет дифференциальную гистологическую диагностику, особенно при мелком малорепрезентативном гисто- или цитобиоптате. Поэтому необходимо провести иммуногистохимическое исследование. Заключение. Локализация ГКО в тазу и крестце крайне редка. Однако хотя в крестце встречается только 6% ГКО, эти опухоли являются вторым по распространенности типом первичной опухоли крестца. Вследствие крайне редкой встречаемости данной опухоли, несмотря на довольно четко описанные в литературе критерии выявления таких образований по данным МСКТ и МРТ, возможна ошибочная предоперационная дифференциация данной опухоли из-за отсутствия у общих хирургов, гинекологов и урологов, настороженности в выявлении ГКО крестца (а именно в эти отделения, с большей долей вероятности, попадут такие больных).
Для цитирования: 
Степанова Ю.А., Грицкевич А.А., Харазов А.Ф., Морозова М.В., Калинин Д.В., Карельская Н.А., Варава А.Б. ГИГАНТОКЛЕТОЧНАЯ ОПУХОЛЬ КРЕСТЦА: РАДИОЛОГИЧЕСКИЕ И МОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ХАРАКТЕРИСТИКИ. Молекулярная медицина, 2019; (4): -https://doi.org/10.29296/24999490-2019-04-08

Список литературы: 
  1. Sobti A., Agrawal P., Agarwala S., Agarwal M. Giant Cell Tumor of Bone – An Overview. Archives of Bone and Joint Surgery. 2016; 4 (1): 2–9.
  2. Григоровский В.В. Гигантоклеточная опухоль кости: морфогенез, клинико-морфологические особенности, дифференциальная диагностика, подходы к лечению. Онкология. 2012; 14 (1): 64–76.
  3. [Grigorovsky V.V. Giant cell tumor of bone: morphogenesis, clinical and morphological features, differential diagnosis, treatment approaches. Oncology. 2012; 14 (1): 64–76 (in Russian)]
  4. Cooper S.A., Trovers B. Surgical Assays. London: Cox and Son and Longmans, 1818; 195.
  5. Kim Y., Nizami S., Goto H., Lee F.Y. Modern Interpretation of Giant Cell Tumor of Bone: Predominantly Osteoclastogenic Stromal Tumor. Clinics in Orthopedic Surgery. 2012; 4 (2): 107–16. https://doi.org/10.4055/cios.2012.4.2.107.
  6. Lebert H. Physiologie pathologieque ou reserches clin-iqiues, experimentales et microscopiques. Sur l'inflammation, latuberculisation, les tumeur la formation du cal. Paris: J.B. Baillière. 1845.
  7. Nelaton E. Tumeurs benigns des os ou tumeurs a myeloplaxes. Paris, 1860; 364.
  8. Virchow R. in: Die krankhaften Geschwulste. 2 Bd. 1st ed., Berlin; August Hirschwald. 1863; 543.
  9. Gross S.W. Sarcoma of the long bones; based upon a study of one hundred and sixty-five cases. Am. J. M. Sc. 1879; 78: 17–57.
  10. Bloodgood J.C. II. The conservative treatment of giant-cell sarcoma, with the study of bone transplantation. Ann Surg. 1912; 56 (2): 210–39.
  11. Русаков А.В. Патологическая анатомия болезней костной системы. Введение в физиологию и патологию костной ткани. В кн.: Руководство по патологической анатомии. Под ред. Т.П. Виноградовой. М.: МЕДГИЗ, 1959; 381–95.
  12. [Rusakov A.V. Pathological anatomy of diseases of the skeletal system. Introduction to the physiology and pathology of bone tissue. In book: Guide to pathological anatomy. Ed. T.P. Vinogradova. M.: MEDGIZ, 1959; 381–95 (in Russian)]
  13. López-Pousa A., Martin Broto J., Garrido T., Vázquez J. Giant cell tumour of bone: new treatments in development. Clin Transl Oncol. 2015; 17 (6): 419–30. https://doi.org/10.1007/s12094-014-1268-5
  14. Enneking W.F. A system of staging musculoskeletal neoplasms. Clin Orthop Relat Res. 1986; 204: 9–24.
  15. Campanacci M., Baldini N., Boriani S., Sudanese A. Giant-cell tumor of bone. J. Bone Joint Surg Am. 1987; 69 (1): 106–14.
  16. Пальцев М.А., Аничков Н.М. Атлас патологии опухолей человека. М.: Медицина, 2005; 159–61.
  17. [Paltsev M.A., Anichkov N.M. Atlas of human tumor pathology. M.: Medicine, 2005; 159–61 (in Russian)]
  18. Колесов A.A. Новообразования лицевого скелета. М.: Медицина, 1969; 169.
  19. [Kolesov A.A. Neoplasms of the facial skeleton. M.: Medicine, 1969; 169 (in Russian)]
  20. Нейштадт Э.Л., Маркочев А.Б.. Опухоли и опухолеподобные заболевания кости. СПб.: Фолиант, 2007; 139–41.
  21. [Neystadt E.L., Markochev A.B. Tumors and tumor-like bone diseases. SPb.: Foliant, 2007; 139–41 (in Russian)]
  22. Mirra J.M. Bone tumors. – Philadelphia: Lea & Febiger, 1989; 1831.
  23. Topouchian V., Mazda K., Hamze B., Laredo J.D., Penneçot G.F. Aneurysmal bone cysts in children: complications of fibrosing agent injection. Radiology. 2004; 232 (2): 522–6. https://doi.org/10.1148/radiol.2322031157
  24. Jaffe H.L., Lichtenstein L., Portis P.B. Giant-cell tumour of bone: Its pathologic appearance, grading, supposed variants and treatment. Arch. Path. 1940; 30 (5): 993–1031.
  25. Netherlands Committee on Bone Tumours: Radiological Atlas of Bone Tumours. Vol. 1. The Hague, Mouton & Co. Baltimore, Md.: Williams & Williams Co, 1966.
  26. Baak J.P., Oort J.A. A Manual of Morphometry in Diagnostic Pathology. Berlin, Heidelberg, New-York, Tokyo: Springer Science & Business Media, 2012; 208.
  27. Schajowicz F. Tumors and Tumorlike Lesions of Bone. Pathology. Radiology and Treatment. Berlin: Springer, 1994; 649.
  28. Dorfman H.D., Czerniak B. Bone Tumors. St Louis: Mosby, 1998; 1261.
  29. Reid R., Banerjee S.S., Sciot R. Giant cell tumour. In: WHO Classification of Tumours. Pathology and Genetics of Tumours of Soft Tissue and Bone. Lyon: IARC Press, 2002; 310–2.
  30. Unni K.K., Inwards C.Y., Bridge J.A., Kindblom L.G., Wold L.E. Tumors of the Bones and Joints. AFIP Atlas of Tumor Pathology. 4-th Ser., Fasc. 2. Silver Spring: ARP Press, 2005; 399.
  31. Зацепин С.Т. Костная патология взрослых. Руководство для врачей. М.: Медицина, 2001; 266–72.
  32. [Zatsepin S.T. Bone pathology of adults. A guide for doctors. M.: Medicine, 2001; 266–72 (in Russian)]
  33. Bertoni F, Present D, Sudanese A, et al. Giant-Cell Tumour of Bone with Pulmonary Metastases. Six Case Reports and a Review of the Literature. Clin Orthop Rel Res. 1988; 237: 275–85.
  34. Sanjay B.K., Frassica F.J., Frassica D.A., Unni K.K., McLeod R.A., Sim F.H. Treatment of giant-cell tumor of the pelvis. J. Bone Joint Surg Am. 1993; 75 (10): 1466–75.
  35. Bertoni F., Present D., Enneking W.F. Giant-Cell Tumour of Bone with Pulmonary Metastases. J. Bone Goint Surg. 1985; 67-A (6): 890–900.
  36. Siebenrock K.A., Unni K.K., Rock M.G. Giant-cell tumor of bone metastasising to the lungs. A long-term follow-up. J. Bone Joint Surg 1998; 80-B (1): 43–7.
  37. Виноградова Т.П. Опухоли костей. М.: Медицина, 1973; 330.
  38. [Vinogradova T.P. Bone tumors. M.: Medicine, 1973; 330 (in Russian)]
  39. Szendröi M. Giant-Cell Tumour of Bone. J. Bone Joint Surg. 2004; 86-B (1): 5–12.
  40. Mondal A., Kundu R., Misra D.K. Factors regulating the metastatic potential of benign giant cell tumour of bone – study of an unusual case with short review of literature. Ind J. Pathol Microbiol. 2001; 44 (1): 31–5.
  41. Проценко В.В. Нові підходи до лікування хворих на гігантоклітинну пухлину кістки. Автореф. дис. ... докт. мед наук. Київ, 2010; 38.
  42. [Protsenko V.V. New pidhodi to lіkuvannya hvoryh on gigantoklіtinnu puhlinu kistki. Author. dis. ... dokt. med. scie. Kiev, 2010; 38 (in Russian)]
  43. Зайцева М.Ю., Засульский Ф.Ю. Морфологические особенности вариантов строения гигантоклеточной опухоли костей. Травматол ортопед России. 2010; 1: 139–46.
  44. [Zaytseva M.Yu., Zasulsky F.Yu. Morphological features of the variants of the structure of giant cell bone tumors. Travmatol orthopedic Russia. 2010; 1: 139–46 (in Russian)]
  45. Демичев Н.П., Иванов В.Н. Дифференциальная диагностика гигантоклеточных опухолей костей. Ортопед травматол. 1991; 6: 51–8.
  46. [Demichev N.P., Ivanov V.N. Differential diagnosis of giant-cell bone tumors. Orthopedist travmatol. 1991; 6: 51–8 (in Russian)]
  47. Vult von Steyern F., Bauer H.C.F., Trovik C., Kivioja A., Bergh P., Holmberg Jörgensen P., Follerås G., Rydholm A. Treatment of local recurrences of giant-cell tumour in long bones after curettage and cementing. J. Bone Joint Surg. 2006; 88-B (4): 531–5.
  48. Arbeitsgemeinschaft Knochentumoren, Becker W.T., Dohle J., Bernd L., Braun A., Cserhati M., Enderle A., Hovy L., Matejovsky Z., Szendroi M., Trieb K., Tunn P.U. Local recurrence of giant cell tumor of bone after intralesional treatment with and without adjuvant therapy. J. Bone Joint Surg Am. 2008; 90 (5): 1060–7. https://doi.org/10.2106/JBJS.D.02771.
  49. Werner M. Giant cell tumour of bone: morphological, biological and histogenetical aspects. International Orthopaedics. 2006; 30 (6): 484–9. https://doi.org/10.1007/s00264-006-0215-7.
  50. Hoeffel J.C., Galloy M.A., Grignon Y., Chastagner P., Floquet J., Mainard L., Kadiri R. Giant cell tumor of bone in children and adolescents. Rev Rhum Engl Ed. 1996; 63 (9): 618–23.
  51. Shih H.N., Hsu R.W., Sim F.H. Excision curettage and allografting of giant cell tumor. World J Surg. 1998; 22 (5): 432–7.
  52. Bridge J.A., Neff J.R., Mouron B.J. Giant cell tumor of bone. Chromosomal analysis of 48 specimens and review of the literature. Cancer Genet Cytogenet. 1992; 58 (1): 2–13.
  53. Osaka S., Toriyama S. Surgical treatment of giant cell tumors of the pelvis. Clin Orthop Relat Res. 1987; 222 (3): 123–31.
  54. Leggon R.E., Zlotecki R., Reith J., Scarborough M.T. Giant cell tumor of the pelvis and sacrum: 17 cases and analysis of the literature. Clin. Orthop Relat Res. 2004; 423: 196–207.
  55. Martin C., McCarthy E.F. Giant cell tumor of the sacrum and spine: series of 23 cases and a review of the literature. The Iowa Orthopaedic J. 2010; 30: 69–75.
  56. Zheng K., Yu X., Hu Y., Wang Z., Wu S., Ye Z. Surgical treatment for pelvic giant cell tumor: a multi-center study. World Journal of Surgical Oncology. 2016; 14: 104. https://doi.org/10.1186/s12957-016-0862-0.
  57. Turcotte R.E., Sim F.H., Unni K.K. Giant cell tumor of the sacrum. Clin Orthop Relat Res. 1993; 291: 215–21.
  58. Bloem J.L., Reidsma I.I. Bone and soft tissue tumors of hip and pelvis. Eur. J. Radiol. 2012; 81: 3793–801. https://doi.org/10.1016/j.ejrad.2011.03.101
  59. Синюков П.А. Гигантоклеточная опухоль костей (клиника, диагностика, лечение): Дис… канд. мед. наук. М., 1979; 248.
  60. [Sinyukov P.A. Giant cell tumor of the bones (clinic, diagnosis, treatment): Dis ... cand. med. scie. M., 1979; 248 (in Russian)]
  61. Лукьянченко А.Б. Возможности компьютерной томографии в распознавании опухолей опорно-двигательного аппарата. Дис. … докт. мед. наук. М., 1990; 294.
  62. [Lukyanchenko A.B. Possibilities of computed tomography in recognition of tumors of the musculoskeletal system. Dis. ... dokt. med. scie. M., 1990; 294 (in Russian)]
  63. Stacy G.S., Peabody T.D., Dixon L.B. Mimics on Radiography of Giant Cell tumor of Bone. AJR. 2003; 181: 1589. https://doi.org/10.2214/ajr.181.6.1811583
  64. Yu H., Shi R., Peng Z.G., Yu B.H., Cui J.L. Primary malignancy in giant cell tumor of thoracic vertebrae: A case report. Medicine. 2018; 97 (28): e11484. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000011484
  65. Freeman J.L., Oushy S., Schowinsky J., Sillau S., Youssef A.S. Invasive giant cell tumor of the lateral skull base: a systematic review, meta-analysis, and case illustration. World Neurosurg. 2016; 96: 47–57. https://doi.org/10.1016/j.wneu.2016.05.086;
  66. Gamboa N.T., Ronna B., Gamboa C.T., Palmer C.A., Park M.S., Gurgel R.K., Couldwell W.T., Kalani M. Giant Cell Tumor of the Lateral Skull Base: Diagnostic and Management Options. Journal of neurological surgery reports. 2018; 79 (2): 41–54. https://doi.org/10.1055/s-0038-1645885
  67. Лукьянченко А.Б., Алиев М.Д., Соловьев Ю.Н., Медведева Б.М., Мусаев Э.Р. Гигантоклеточная опухоль кости: особенности проявлений при магнитно-резонансной томографии. Вестник РОНЦ им. Н. Н. Блохина РАМН. 2007; 18 (3): 50–5.
  68. [Lukyanchenko A.B., Aliyev M.D., Soloviev Yu.N., Medvedkova B.M., Musayev E.R. Giant-cell bone tumor: magnetic resonance imaging patterns. Bulletin RCRC them. N.N. Blokhin RAMS. 2007; 18 (3): 50–5 (in Russian)]